20 mesaj
 5562
1
"Türkçe bir kuş dili olmadığı için bir Türk dili yok, koskoca bir Türk lisanı vardır!"
Cevapla
#1 ·
Mesajlar: 96
Kayıt: 04 Ara 2020, 22.53
Ad Soyad: Vesair Vesaire
Cinsiyet: Bay
Konum: Vesaire
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 98
Beğenildi : 74
Türkçede İsimler Nasıl Yazılmalıdır ?

Bu babda bahsedilen isimler sadece şahıs isimleri değil aynı zamanda yer isimleridir. Haddizatında bahsedilen isimler mevzuu da değil, lisanın kendi kimliğini muhafazasıdır.
Türkçemizde yabancı bir isimden bahsederken alfabemizde nasıl ifade edilmelidir ? Aslında bunun cevabı bizim kaynaklarımızda mevcut. Fakat yakın değil çok-yakın geçmişimizden bile bihaber yetişmenin neticesi olacak ki, lisanımızın yaşı arttıkça bizim onun hakkındaki müktesebatımız geometrik olarak azalmakta. Bunun telafisi için de elle tutulur bir adım atılmış değil.

Meseleye isimler ile başlamak istiyorum. Dünyadaki klasik lisanların (klasik kelimesini belli esaslar üzerinde var olup uzun müddet yaşayan lisan manasına kullanmaktayım) hepsinde o lisana ecnebi kökenli bir kelime geldiğinde bunu yazıya geçirme işlemi, işitilenin kağıda dökülmesi şeklinde olmuştur. Bu kısa forum başlığında lisanların tamamında mufassalan bir tahlil mümkün olmasa da, belli misallar vererek mevzuun çerçevesini tamamlamak isterim. Mamafih çerçeve her zaman yeknesak olmamış bazen kafası karışık “aydınımız” bu yeni kelimeleri nasıl yazıya dökeceklerini düşünürken ikili bir tavır takınmışlardır. Bunların misallerine inşaallah atide bakacağız.

Biliyoruz ki bugün, yabancı bir özel isimden bahsettiğimizde, ne hikmetse o kelimenin kendi lisanındaki yazılışını almaktayız. Yani misal olarak Churchill kelimesini “Churchill” şeklinde yazıyoruz. Halbuki bu büyük bir hatadır. Bu kelimenin okunduğu gibi yani “Çörçil” olarak yazılması lazım gelir. Nitekim, eski gazetelerimizde bunu müşahede etmekteyiz. Gazeteleri mehaz almamın sebebi herkesin ulaşması mümkün olan vesika olmalarıdır.

“Churchill”a ait gazete küpürü (4 Eylül 1939):

Resim

Bu sadece Çörçil ile sabit değildir. Yine İngiliz başvekil-başbakan Çemberlayn(Chamberlain) ile alakalı küpür (3 Eylül 1939 – Aynı zamanda Daladier Daladye olarak yazılmıştır):

Resim

Amerikan Başkanı Franklin Ruzvelt(Roosevelt) ile alakalı küpür (6 Eylül 1939):

Resim

Bu metni fazla uzun yazma gayesinde değilim. Aksine tefrikalar halinde neşrederek hem okunmasını kolay kılmak hem de misalleri mümkün olduğunca çoğaltmak fikrindeyim. Bir başka meseleye ise can alıcı noktasından temas etmekle kifayet edeceğim. Bu konunun ibretlik hallerini ise ayrı bir başlıkta vermeyi düşünüyorum ki başlıklar kolay bulunabilsin ve meseleleri tahlil etmek kabil olsun.

Yine 1939 senesinden, kelime sonlarına ait bir küpür:

Resim

*Küpürler "Cumhuriyet" gazetesinden iktibas edilmiştir.
Düzenlendi (13 Ara 2020, 17.06)(1)
Beldemize daha yakın olmak ve daha gelişmiş bir tecrübe için uygulamamızı kurun; herhangi bir uygulamadan çok daha hafif ve güvenli. Şimdi değilYükle
Kullanıcı avatarı
#2 ·
Mesajlar: 1723
Kayıt: 11 Haz 2020, 16.22
Ad Soyad: Halil ESEN
Cinsiyet: Bay
Konum: Bursa
Profil: Doğrulandı
X (namıdiğer Twitter): halilsncom
Beğendi : 806
Beğenildi : 768
Çok güzel ve ehemmiyet arz eden bir başlık açmışsınız ve yazınızı da beğendim. Ben de birçok yönden sizin fikrinize iştirak ediyorum.
Aynı "cioccolata" yazmayıp "çikolata" veya "astronaute" yazmayıp "astronot" yazdığımız gibi "Shakespeare" değil "Şekspir" olarak yazmalıyız. Elbette bu probleme globalleşmek adı altında yabancılaşmak sebep olmuş olabilir. Niteki "Facebook" misalinde olduğu gibi okunduğu gibi yazmak imkansız hale gelmiş olabilir. İsteselerdi feysbuk.com diye bir alan adı alabilirler miydi? Evet.
Bu konudaki ihtilaflarda yerimi belli etmek için artık hususi isimleri de okunduğu gibi yazacağım. Tarihi vesikalardan misaller vermeniz çok güzel olmuş, zira yakın değil, "uzak" kaynaklarımızda da, eski yazıda da okunduğu gibi yazılmaktadır.
Diğer mevzuda ben de çok aradayım, insan isimlerini yazarken genelde fonetikli yazarım; diğer kelimelerin ise bazılarını. Lakin bu konu hakkında genel bir düzenleme yapılmalıdır. Şahsen ben devlet adamı olsam, mesela cumhurbaşkanı olsam, üzerine en çok duracağım ve asla taviz vermeyeceğim, hiç kimsenin gözünün yaşına bakmayacağım yegane mevzu Türkçe mevzuu olurdu. Türkçenin ehemmiyetini anlayamayanlara bu dediklerim tabiri caizce deli işi gibi geliyor. Lakin mevzu o kadar büyük ki, mesela bir milletin yok olmasına mukabildir.
#3 ·
Mesajlar: 96
Kayıt: 04 Ara 2020, 22.53
Ad Soyad: Vesair Vesaire
Cinsiyet: Bay
Konum: Vesaire
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 98
Beğenildi : 74
Evet, ne yazık ki meselenin ehemmiyetinin farkında değiliz. Hatta sizin verdiğiniz "Şekspir" misalinde olduğu gibi birtakım cenah bunu "delice" bulabilir. Lisanımıza tatbik edilen bu cinayetlerin önüne geçmeliyiz. Aksi takdirde neticesi hepimiz için felakettir.

Siz Şekspir demişken, bugün herkesin "Othello" olarak yazdığı eserin ismini nasıl yazmışız görelim:

Resim
Kullanıcı avatarı
#4 ·
Mesajlar: 1723
Kayıt: 11 Haz 2020, 16.22
Ad Soyad: Halil ESEN
Cinsiyet: Bay
Konum: Bursa
Profil: Doğrulandı
X (namıdiğer Twitter): halilsncom
Beğendi : 806
Beğenildi : 768
Aklıma Peyami Safa Bey'in Matmazel Noraliya'nın Koltuğu romanı geldi. Sadece ilk bölümünü okumuştum sadece, fakat müthiş bir girişi vardı. Girişini çok beğenmiştim.

Resim
Peyami Safa, Matmazel Noraliya'nın Koltuğu, Ötüken Neşriyat

Sadece ilk cümlesiymiş ama kitabın kitabın diğer yerlerinde de fonetikten bahsediyordu, sadece ilk bölümünü okumuştum. Yakında tekrar başlamak isterim. :)
#5 ·
Mesajlar: 96
Kayıt: 04 Ara 2020, 22.53
Ad Soyad: Vesair Vesaire
Cinsiyet: Bay
Konum: Vesaire
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 98
Beğenildi : 74
Evet çok vurucu bir paragraf. Zaten bizim kitaplarımız bunların misalleriyle dolup taşmaktadır. Ne yazık ki biz okumaktan ve daha mühimi anlamaktan mahrum kaldık. Bizim kalemi keskin müelliflerimiz zaten bu vaziyetin farkında olduklarından hala benim verdiğim misal gibi fonetik üzerinden isimleri yazmaktadırlar.

Neredeyse hepimizin tanıdığı dedektif Sherlock Holmes(Şerlok Holmes) 1950'li yıllarda şu şekilde yazılmaktaydı:

Resim
Kullanıcı avatarı
#6 ·
Mesajlar: 1723
Kayıt: 11 Haz 2020, 16.22
Ad Soyad: Halil ESEN
Cinsiyet: Bay
Konum: Bursa
Profil: Doğrulandı
X (namıdiğer Twitter): halilsncom
Beğendi : 806
Beğenildi : 768
Düşündüğümüzde bir yere kadar bu hatayı kırabileceğimizi düşünüyorum. Çünkü markalaşmış isimleri okunduğu gibi yazmak zor olacaktır. Apple, Microsoft, Google gibi. Ayrıca Türkçe genelde yazıldığı gibi okunmaz. Mesela Hakkari şehrimizin ismi gibi. Hele fonetiği kaldırdığımızda ki bunu bir yere kadar desteklerim, mana, mani, dava gibi kelimler de var, dahası "cahil" kimseleri elemek için birebir. :)
Şaka bir yana galiba bu ayrı bir başlık konusu. Sadece bunu ifade etmek istedim: Evet, hususi isimleri okunduğu gibi yazmalıyız, lakin bunu tamamen tatbik etmek çok zor. Dahası ecnebi kelimeleri okunduğu gibi yazmağı kim kaldırdı bilmiyorum ama gayesi bizim Avrupa'ya yaklaşmamız olması gerek. Çünkü biz Arapça ve Farsça kelimeleri bile direkt almaz, Türkçe ile, onun zevkiyle yoğurur ve kullanırız. Mesela hörmet değil, hürmet deriz. Falan.
#7 ·
Mesajlar: 96
Kayıt: 04 Ara 2020, 22.53
Ad Soyad: Vesair Vesaire
Cinsiyet: Bay
Konum: Vesaire
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 98
Beğenildi : 74
Teşekkür ediyorum, lakin bazı noktalarda farklı düşünmekteyim. Hakkari şehrinin ismini öyle okumamızın sebebi حكاری şeklinde yazılıyor olmasında yatıyor. Biz tarihî miras olarak aldığımız bazı fonetik kalıntılarına alışık olduğumuzdan ayırt etmesi zorlaştı. Şöyle düşünelim, eğer latin harfleri olmasa idi, Apple-Microsoft-Google kelimelerini alfabemiz ile yazacaktık ve bu fonetiğimize uygun olacaktı. Göktürk alfabesi, Çin alfabesi kullansak A-p-p-l-e harflerinin karşılığı olan harfleri yazmış olacaktık. Dolayısı ile bu aslında alfabe ile alakalı. Fakat beynelmilel şirketler küreselleşme denen şeye öyle büyük katkı yapıyorlar ki "global" kültür de zerk ediliyor.

Şimdi bir misal vermek istiyorum. Kadim Yunanlı Aristofanes'in ismini İngilizcede "Aristophanes" olarak yazarlar. Almancada ise "Aristofanes". Buradaki mevzu işitilenin yazılmasıdır. Haliyle Avrupa'ya yakınlaşıyoruz fakat yakınlaştığımız hangi Avrupa ? Orada bile yeknesak bir tablo mevcut değil. Bu yüzden bu hatadan tamamen dönülmesi taraftarıyım.
#8 ·
Mesajlar: 96
Kayıt: 04 Ara 2020, 22.53
Ad Soyad: Vesair Vesaire
Cinsiyet: Bay
Konum: Vesaire
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 98
Beğenildi : 74
Ş. Teoman Duralı, Türkçe yerine emperyalizmin lisanı İngilizcenin ikame edilmesini intihar olarak görmektedir:

#9 ·
Mesajlar: 52
Kayıt: 25 Eki 2020, 21.58
Ad Soyad: Ceren E.
Cinsiyet: Bayan
Konum: Bursa
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 313
Beğenildi : 24
Çok faydalı bir başlık olmuş. Kıymetli bilgiler için teşekkür ederiz. Üzerine durmayı kesinlikle hakkediyor.
#10 ·
Mesajlar: 96
Kayıt: 04 Ara 2020, 22.53
Ad Soyad: Vesair Vesaire
Cinsiyet: Bay
Konum: Vesaire
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 98
Beğenildi : 74
Teşekkürler, yine ilk mesajda belirttiğim ikili tavra bir misal (MacDonald MakDonald şeklinde yazılmıştır):

Resim

Doğrusunun aşağıda olduğunu aslında metni kaleme alan da bilmektedir ve o şekilde yazmıştır. Bu misalleri çoğaltıp mümkün olduğunca herkesin tetkik edebilmesini temenni etmekteyim.
#11 ·
Mesajlar: 96
Kayıt: 04 Ara 2020, 22.53
Ad Soyad: Vesair Vesaire
Cinsiyet: Bay
Konum: Vesaire
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 98
Beğenildi : 74
ABD'nin başşehri Washington nasıl yazılmalıdır ? Vaşington diye yazılmalıdır. Evet doğru okudunuz. Zira aşağıdaki küpür sadece bunu göstermez. Şangay şehrinin başta yanlış bir şekilde "Şanghay" şeklinde yazılıp nasıl günümüzde düzeldiğini biliyoruz. Dolayısıyle metni kaleme alan şahıs Vaşington ve Şangay(Şanghay) isimlerini yan yana yazarak isimlerin fonetiğe uygun dönüşümünü istemeden de olsa göstermiş bulunmaktadır.

Resim
Kullanıcı avatarı
#12 ·
Mesajlar: 1723
Kayıt: 11 Haz 2020, 16.22
Ad Soyad: Halil ESEN
Cinsiyet: Bay
Konum: Bursa
Profil: Doğrulandı
X (namıdiğer Twitter): halilsncom
Beğendi : 806
Beğenildi : 768
Bu vaziyetten web sitemdeki bir yazıda da bahsettim:
Bu arada orijinal ismi Zodiac, lakin Türkiye’de Zodiak film ismiyle çıkmış. Oysa radyo misalinde olduğu gibi Zodyak diye okunmalı ve yazılmalıdır.
Bakınız: Zodiak / Zodyak – Film Yorumu
#13 ·
Mesajlar: 96
Kayıt: 04 Ara 2020, 22.53
Ad Soyad: Vesair Vesaire
Cinsiyet: Bay
Konum: Vesaire
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 98
Beğenildi : 74
Evet gayet yerinde bir tespitte bulunmuşsunuz. Sondaki c harfini filmi ülkemizde sinemaya sokanlar nasıl k'ye çevirdiklerini düşünmüyorlar bile. Gayr-i ihtiyari bunu yapıyorlar fakat farketmiyorlar ki c nasıl fonetiğe uygun k'ye dönüşüyorsa "ia" da "ya" olmalıdır.

Dipnot: Katilin şifreleri geçenlerde çözülmüştü. Kim olduğu hala meçhul olmakla beraber.
https://www.ntv.com.tr/dunya/abdde-seri ... Oc9wI_swww

Bu haber sitesinde de "ya" olarak kullanılmıştır.

Resim
Kullanıcı avatarı
#14 ·
Mesajlar: 1723
Kayıt: 11 Haz 2020, 16.22
Ad Soyad: Halil ESEN
Cinsiyet: Bay
Konum: Bursa
Profil: Doğrulandı
X (namıdiğer Twitter): halilsncom
Beğendi : 806
Beğenildi : 768
Ben de satın almış ve hali hazırda filmi indirmiştim. Haberlerde görünce arzu edip seyretmiştim.
Konumuza dönersek eklemem lazımdır ki "video" değil "vidyo" olarak yazmalıyız; zati böyle okunur. Zaten genç nesil hariç yaşı ilerleyenlerin "vidyo" kelimesini tastamam telaffuz ettiğini görmek mümkündür.
#15 ·
Mesajlar: 96
Kayıt: 04 Ara 2020, 22.53
Ad Soyad: Vesair Vesaire
Cinsiyet: Bay
Konum: Vesaire
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 98
Beğenildi : 74
Evet, verdiğiniz misal gayet yerinde. Geçmiş metinlerimizde kelime "vidyo" olarak yazılmıştır fakat günümüzde bunu kaybettik. Nasıl ki "video tape"deki "tape" ifadesini "teyp" yapıyorsak diğer kelimeleri de fonetiğimize mugayir olmayacak şekilde yazmalıyız.
Kullanıcı avatarı
#16 ·
Mesajlar: 1723
Kayıt: 11 Haz 2020, 16.22
Ad Soyad: Halil ESEN
Cinsiyet: Bay
Konum: Bursa
Profil: Doğrulandı
X (namıdiğer Twitter): halilsncom
Beğendi : 806
Beğenildi : 768
Klasik isimleri, kitap isimlerini yazıyorum, fakat bazı isimleri yazamadığımı fark ettim. Mesela spoiler yerine sıpoylır yazmak abes geliyor. Ki bu kelimeler Türkçede bulunmaması gereken kelimeler onun da farkındayım. Belki anlaşılmayacağından belki estetik olarak alıştığımdan yazamıyorum.
#17 ·
Mesajlar: 96
Kayıt: 04 Ara 2020, 22.53
Ad Soyad: Vesair Vesaire
Cinsiyet: Bay
Konum: Vesaire
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 98
Beğenildi : 74
Bunun sebebinin beynelmilel kültürün zerki olduğu kanaatindeyim. Misal Arapça "Pepsi" yazamazsınız zira Arapçada "p" harfi yok. "Bebsi", "Bibsi" yazarsınız. Eğer "spoiler"ı tercüme etmeden olduğu gibi alacaksak bu "sıpoylır" olmalıdır sizin de mesajınızda yazdığınız üzere.
#18 ·
Mesajlar: 52
Kayıt: 25 Eki 2020, 21.58
Ad Soyad: Ceren E.
Cinsiyet: Bayan
Konum: Bursa
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 313
Beğenildi : 24
"Global" bir çağda olduğumuz için her şeyi okunduğu gibi yazmak imkansız hale geliyor. Hele internet ortamında.
#19 ·
Mesajlar: 28
Kayıt: 11 Ara 2020, 17.49
Ad Soyad: yusuf ziya aydın
Cinsiyet: Bay
Konum: Adana/Seyhan
Profil: Doğrulanmadı
X (namıdiğer Twitter): obeldeweb
Beğendi : 5
Beğenildi : 14
Yabancı isimlerin Türkçeleştirilmesini destekliyorum çünkü zaten yabancılar bizim veya Arapça kökenli isimlerimizi kendilerine uyarlıyorlar. Mesela, ünlü Time dergisinin 24 Mart 1923 tarihinde Mustafa Kemal yerine Mustapha Kemal yazıldığı görülebilir.
#20 ·
Mesajlar: 96
Kayıt: 04 Ara 2020, 22.53
Ad Soyad: Vesair Vesaire
Cinsiyet: Bay
Konum: Vesaire
Profil: Doğrulanmadı
Beğendi : 98
Beğenildi : 74
Bu mevzu ile alakalı dergi için yazdığım bir metni hem bir mesaj için uzun olduğundan hem de meselesinin ehemmiyeti dolayısıyle ayrı bir konu olarak Lisaniyat forumuna ekledim.

https://obelde.com/viewtopic.php?t=830
Forumda başlıklara cevap yazabilmek için kayıtlı ve giriş yapmış olmalısınız.
Cevapla
Paylaş:

  • Benzer Konular