Türkçeye Avrupa'dan Geçmiş Kelimelerin Tayini

[halilesen]

İnsanımızın büyük bir kısmı lisanımızdaki Arapça ve Farsça kelimelerin bolluğundan yakınır. Lakin Garp lisanlarından bize geçen kelimelerin en az onlar kadar bol olduğunu hiç düşünmezler. İşin fenası bizde çok büyük ve derin bir mazisi olan, geldiği yerden kopup Türkçe ile zenginleşen Arapça ve Farsça "kökenli" kelimeleri sevmezler ama bizimle hiçbir mazisi olmayan ve tüm tecrübeyi yıkıp atan kelimeleri severler. Elbette her biri böyle değil, bazılarının karşılığı yok veya var ama onlar kadar yerleşmemiş ve ağızlarda kabul görmemiş veya "global" olmak rüzgarı ile heves edilmiş kelimeler de var.

Bu başlığı açıyorum ama sadece ben değil, sizlerle bu konuyu genişletelim. Aklıma gelenleri ve günlük hayatta kullandığımız en basit kelimelerden başlayacağım.

Şu an bilgisayar karşısında gördüğüm ve etrafımda uzaklaştıkça aklıma gelenler:

Telefon, televizyon, kablo, klavye, tuş, ekran, vidyo, fotoğraf, paragraf, web, site, forum, form, mesaj, pano, logo, İnternet, menü, masa, kota, limit,

Şapka, maske, tişört, kravat, pantolon, şort,

Koridor, tuvalet, lavabo, jilet, parfüm, banyo, fayans, kulp, petek, kutu, karton,

Tabela, reklam, pano, apartman, market, fiş, kasa, vitrin, numara, şifre, parola, kart, kredi,

Üniversite, fakülte, matematik, fizik, biyoloji, gramer, projeksiyon, sistem, mikrofon, hoparlör, alarm, tiyatro, aktör, aktris, film, kamera, radyo, diyalog, seri,

Motor, otomobil, bisiklet, direksiyon, pedal, gaz, bagaj, far, sinyal, otobüs, metro, tren, minibüs, mini, trafik, polis, jandarma,

Daha "ton"la olduğunu biliyorum, lakin aklıma bunlar geldi. Bunlar ki birden hayatımızdan çıkarsak büyük bir boşluğa düşebiliriz.

[halilesen]

Birkaç kelime daha ekledim ve bir şeyi ifade etmek lazımdır, sanki Garp kelimelerinin lisanımıza uymadığı ve atılması gerektiği gibi bir hava yansıtmış olabilirim, istemeden.

Diğer yandan Türkçenin yapısıyla bu kelimelerin de Türkçeleştiğini söylemek mümkündür. Basit bir numune: "Ne numara çeviriyorsun?" gibi halk tabirlerine girmiş ve yerleşmiş, karşılığının tek kelimeyle bulunamayacağı birçok kelime var. Buna da kablo kelimesini gösterebilirim. Bir zamandan kablo yerine kullanabilecek kelime bulmaya çalışıyordum, daha sonra pes ettim.

[Asterion]

Merhaba.

Dediğiniz gibi pek çok dilden kelimeler girmiş/giriyor Türkçeye. Bütün diller için böyle aslında. Latin kökenli Avrupa dillerinde de kelimeler kökler bakımından çok benzeşebiliyor ama bugün her biri ayrı bir dil olmuş durumda. Gramer yapıları da farklılaşmış ayrıca.

Bu arada sizin yazdığınız kelimeler tabii etrafınızdaki eşyaları saydığınız için somut kelimeler olmuş çoğunlukla. Acaba Farsça ve Arapçadan daha çok soyut kelimeler mi aldık diye bir soru düştü aklıma. Pek çok felsefe, edebiyat terimini de Batıdan almışızdır tabii ama duygu dünyasını yansıtan kelimeleri daha çok Doğu'dan almış olabilir miyiz diye bir araştırmak isterdim. Bunun üzerine fikri olan var mıdır?

[halilesen]

Doğru. Türkçeyi meydana getiren yürük bir milletin başta kültür olmak üzere lisanının da saf kalması pek ala imkansız. Lakin bunu yaparken çok defa temkinli olunmamış.

Ben de merak ettim, lakin böyle bir ayrım var mı bilemiyorum. Belki de Türkçe kendi fonetiğine o kelimeleri daha çok uygun görmüştür. Lisanların insanlardan daha canlı bir kimliğe sahip olduğunu düşünürüm.