Dil Başka, Lisan Başkadır

 1 mesaj
 1112
Cevapla
Kullanıcı avatarı
#1 ·
Mesajlar: 6
Kayıt: 13 Haz 2021, 23.05
Ad Soyad: Peyami Safa
Cinsiyet: Bay
Konum: İstanbul
Profil: Doğrulandı
Beğenildi : 5
Niçin mi yazılarımda lisan kelimesini dil yerine kullanıyorum? Bunu bana soran bir okuyucuma cevap vermiş olmaktan ziyade, hemen bütün lisancılarımızın içine düştükleri bir hâtaya işaret etmek için tekrarlamak isterim; Dil başka, lisan başkadır.

Dil, bir işaretler sistemidir. Bu işaretlerin mutlaka harfler, heceler, kelimeler ve cümleler olması lâzım gelmez. Hayvanların çığlıkları ve şarkıları da bir dildir, fakat lisan değildir. “Kuşların dili” denince, onların cıvıltıları kastedilir. Dilin, lisan gibi lûgati ve grameri yoktur. Fransızlar buna “langage” derler. Bazı lisaniyatçılarımız bu “langage” kelimesini “ağız” diye tercüme ediyorlar. Yanlıştır. “Kuşların dili” deriz. “Kuşların ağzı” demeyiz. Ağız, mecazî mânasile bizde, “külhanbeyi ağzı” misalinde olduğu gibi, ya zümre lisanı, yahut da “Rumeli ağzı” misalinde olduğu gibi şive demektir. Langage kelimesinin Türkçede tam karşılığı “dil” dir.

“Langage = dil” ve “Language = lisan” mefhumları arasındaki fark o kadar büyüktür ki, bunları birbirine karıştıran memleketlerde lisaniyatın tarifinden bile kimsenin haberi olmadığına hükmetmek lâzım gelir. Lisan, dili vücude getiren işaretlerden yalnız bir tanesidir; düşüncenin söz vasıtasile ifade sistemidir ki, devamlı bir cemiyet müessesesi olmaya yarar kaideleri ve lûgati vardır. Lisaniyatta dil ve lisan mefhumlarının birbirine zıt mânalarda kullanıldığı da olur ve “dillerin menşei” bahsi “lisanların menşei” bahsinden ayrılır. (Delacroix, Dil ve Düşünce, s. 523- Vendryês, Dil, s.9)

Fransızlar, İngilizler, İtalyanlar bu iki mefhumu birbirlerinden ayırırlar; yalnız Almanlar ikisini de sprache kelimesi ile ifade ederler ki, hem dil, hem lisân manasına gelir. Türkçede bu iki mefhumu da ifade eden, iki yerleşmiş ve kullanışlı kelime varken, bir tanesini Arapça olduğu için feda etmemiz doğru değildir. Almanların bu iki mefhumu da tek kelime ile ifade etmeye mecbur olmaları, iki ayrı kelimeye sahip olmamaları yüzündendir. Fakat onlar bizim gibi bu mefhumları birbirine karıştırmazlar.

Türkçe bir kuş dili olmadığı için bir Türk dili yok, koskoca bir Türk lisanı vardır!

Tasvir-i Efkar, 6 Şubat 1941
Forumda başlıklara cevap yazabilmek için kayıtlı ve giriş yapmış olmalısınız.
Cevapla
Paylaş:

  • Benzer Konular

Beldemize daha yakın olmak ve daha gelişmiş bir tecrübe için uygulamamızı kurun; herhangi bir uygulamadan çok daha hafif ve güvenli. Şimdi değilYükle