Yaratılan Dizi Eleştirisi

Bu yazıda Mary Shelley’ın Frankenstein romanından uyarlanan ve Çağan Irmak tarafından yazıp yönetilin, dahası oyuncu kadrosunda Erkan Köstendil, Taner Ölmez ve Sifanur Gül gibi meşhur isimlerin yer aldığı Netflix‘in Yaratılan dizisinin incelemesi ile karşınızdayım. Her ne kadar sonundan ve detaydan bahsetmeyecek olsam da hikaye ve konusu üzerinden gidileceği için spoiler hassasiyeti olanları uyarmak gerekebilir.

🎬 Yaratılan

Yaratılan dizisi, daha sonraki bölümlerde de ince ince dokunduğunu göreceğimiz ateizm propagandası sözleriyle açılır; hazine peşinde koşan bir grup adamın içine esrarengiz birinin kucağında hasta olarak getirdiği Ziya’nın, kendine gelince anlatmağa başladığı hikaye ile devam eder.

Ziya’nın haylaz ama öğrenmeğe aç, ilim meraklısı ve daima daha fazlasını hayal eden çocukluğunu; öksüz kalınca evlerine gelen onunla beraber büyüyüp birbirilerini sevdikleri Asiye ile olan ilişkisini; dahası annesini kaybettiği bir salgının onda bırakacağı tesirleri izlediğimiz bir bölümün ardından onun babası gibi hekim olmak için Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’yi kazanmış olması takip eder.

Farelerin cirit attığı ve tuhaf bir şekilde hiçbir kedinin olmadığı, kara ve kasvetli olan İstanbul’a vardığında kendisiyle senelerce mektuplaştığı adamdan arzu ettiği efsanevi bir kitabı almak ümidinde iken dolandırılır. Beş parasız oraya buraya savrulurken ailesine haber vermek yerine bir çorbacıda çırak olarak işe girer. Lakin tesadüf ettiği İhsan isimli bir adam dikkatini çeker; Avrupa’da eğitim almış ve tıbbın sınırlarını zorlamak isteyen bir adamdır; mektepten uzaklaştırılmış olması ile yıkılmış, derbeder bir hayata bürünmüştür.

Ziya mektebinin ona yetmediğini düşünüp ilmen büyük biri olarak gördüğü İhsan’a kafayı takar; evine bir entrikayla girer ve o uyuduğu vakit sırrını öğrenir. Çocukluğundan beri peşinde olduğu o kitap ondadır ve kurduğu bir makineyle bir şeyi, ölü bir domuzu, diriltmeğe çalışmaktadır. Tehditkar bir şekilde zorla kendisini işe ortak ettirir. Lakin bir hayvanı değil bir insanı diriltmek fikrinde ısrar ederek yeni ölmüş bir kimsesizi mezarından kaçırırlar. Ancak işler yolunda gitmez ve yıldırım ölüyü kızartırken İhsan’ı öldürür; taze kan için acele giden Ziya geri döndüğünde pişmanlığıyla kavrulurken kitabı yorumlayarak İhsan’ı makineye yerleştirir; kendi kanını vermesi ve çarpan yıldırımla İhsan canlanır. Lakin tuhaftır; aklı, mantığı ve ruhu olmayan nefes alan bir vücuttan ibarettir.

Benim teorim, İhsan hakikatte ölmemişti; Ziya onu makineye bağlayıp yıldırımla ve kanıyla harap edince vücudu bir reaksiyona girdi; sonradan kendine geliyor, fakat başta ruhsuz biriymiş gibi oluşu uğradığı ağır şokun bir neticesiydi; sahip olduğu güç ise bahsettiğim reaksiyonun sonucuydu. Gerisi psikolojik… Bundan dizide de bahsedip göz ardı edilebilecek bir fikirmiş gibi gösteriyorlar ama esasında işi adamakıllı açıklamağa da pek yanaşmıyorlar.

İşi yaparken büyük coşku ve heyecana sahip olan Ziya ulaştığı netice karşısında büyük bir korkuya kapılır. Kurduğu bir senaryo ile kızarttıkları cesedi İhsan olarak gösterebilmek için evini yakar ve İhsan’ı dışarı salarak bir başına kaderine terk eder, dahası İstanbul’dan ayrılıp evine yol alır. Yaratılan dizisinde görüldüğü üzere esas nokta İhsan’ın çıktığı maceradır.

Yerli halkın umumi olarak cahilce gösterilip yüzündeki yaralar sebebiyle ondan kaçması, fakat onun içindeki saf iyilikle dolaşırken keşfedilerek gayrimüslimlerin yanında sirke katılıp gösterilerde bulunarak insanların sözde gerçek yüzlerini öğrenmesi; girdiği bir münasebetten dolayı kaçarken kör ve yanında saklanan tecavüz edilmiş hamile bir kadının yanına sığınması ve yakınlaşmaları… Tabii aşk. Mesela aşk olunca en berbat şeyler dahi güzelleşir. İhsan’ın bu kadına karşı şefkati ve ona aşık olması işin sonunu aşka bağlayan güzel bir sekans. Fakat bu süreç dizinin diğer bölümleri gibi görece sığ kalıyor. Lakin namus belası sebebiyle kadın akrabaları tarafından tam da evlenecekleri zaman öldürülünce İhsan çileden çıkar. Sevdiği kadının cesedini sırtlayıp Ziya’ya, onun en mutlu gününde kabusu olmak için uğrar.

Evvela ilk dikkat çeken ve çokça bahsedilen oyuncu performanslarına değinmek gerekir; açıkçası ben ana karakterlerin işlerini sorgulamamakla beraber dengesiz oynandığını düşünüyorum; İhsan mesela, tamam derbeder ve içe çökmüştü ama sanki oraya ait olmayan bir havası vardı. Ziya karakteri de keza ne yaptığını bilmeyen çocuk gibi; daha çok bir tiyatro dönüyordu. Fakat bunlar aşırı değil. Dahası bu dizide çok az mevcut olsa da görsel efektler konusunda ben de çok başarılı buldum; istenildiğinde çok daha fazlası yapılabileceğini gösteriyor.

Eski devirlerde geçen Türk dizi ve filmlerin bence en hassas noktası lisanımızın tahrip edildiği 1928’den sonra akla mantığa ve Türk gramerine uymayan cahilce uydurulmuş kelimeleri kullanmayıp zamanın konuşma tarzına uymaktır. Tabii iki bin ile üç bin yıllık serüvene sahip büyük Türkçemizi düşündüğümüzde bu gerekli danışmanlığı almayan ekipler için pekala zor olabildiği gibi, bu bir o kadar da fevkalade bir iştir. Yaratılan dizisinin bu hataya düşmemek ziyadesiyle çabaladığını ve kabul edilebilir bir raddede olduğunu görüp takdir etsem de ilerleyen bölümlerde kulağıma batan birkaç kelimenin varlığı nazarımda işi bozdu.

Bana göre bir diğer kusur da olur olmadık her yerde mesaj vermeğe çalışmasıdır. Bence, mesaj vereyim diye saçmalanmasa, yerli televizyon dizilerinin vazgeçilmez unsurlarından arındırılmış olsa, dönemi ve zamanın atmosferini daha iyi teneffüs edebileceğimiz bir şekilde sunsa ve bazı muadillerinde gördüğümüz üzere daha post modern veya yani daha bilimkurgu bir eser olsaydı çok ses getirebilirdi. Onun yerine görece sığ kaldığını ve hep yapıldığı gibi propaganda ürünü olduğunu düşünüyorum. İsminin Yaratılan olması da abes.

Elbette bu tür diğerlerinden farklı olan yerli içerikleri destekliyor, hakkında heyecanlanıyor ve daha fazlası için sabırsızlanıyorum. Ancak bunların mevcut imkanları mahvetmeden en iyi şeklinde yapılasını temenni ediyorum. Benim Çağan Irmak’ın Yaratılan dizisine vereceğim puan on üzerinden altı civarı olmakta.

Peki siz ne düşünüyorsunuz? Netflix dizisi olan Yaratılan’ı seyrettiniz mi veya izlemeği düşünüyor musunuz; beğendiniz mi? Çağan Irmak eserleri hakkında ne dersiniz ve bu yapımın onlarla kıyasla yeri nedir? Sevdiğiniz, beğendiğiniz, eleştirdiğiniz sahneler nelerdir? Lütfen fikirlerinizi yorumlar kısmında paylaşmaktan geri durmayın. Yaratılan dizisi hakkında konuşmağa devam edelim.

Daha fazlası için sitemize ve yine kültür sanat, fikir ve edebiyat ile alakalı paylaşım ve tartışmaların yapıldığı forumumuza mutlaka göz atın.